SSS – Ineklerde Reprodüktif Fizyoloji
Kizginliktan hemen sonra veya sonuna dogru kuyruk ve perineumda pihti ve yer yer kan içeren vaginal mukus ile karakterize tablo metöstrus kanamasi olarak degerlendirilir. Metöstrus kanamasi düvelerin %90, ineklerin %45’inde görülmektedir.
Mukusda kan bulunmasinin gebelikle veya gebeligin sonlanmasiyla bir ilgisi bulunmamaktadir. Metöstrus kanamasi, uygun olmayan ST teknikleri sonucu serviksin travmatize olmasi sonucu meydana gelen kanamayla karistirilmamalidir.
Rektal muayene uygun bir sekilde yapildiginda sadece “olgun” folliküller yirtilabilir. Bu durumda 24 saat içerisinde ST yapilmalidir. Hayvanin östrusta oldugundan emin olmak için davranislarini takip etmek önemlidir.
Ineklerin pubertasa erismeleri açisindan belli yas araliklari bulunmaktadir. Bakiniz Fizyoloji Bölümü. Ancak pubertasa erismede yasdan çok vücut agirliginin önemli oldugu da unutulmamalidir.
Genelde, 14 aylik oldugu halde pubertasa erismeyen sütçü bir düvede pubertasin geciktigi söylenebilir. Ayni olgu 16 aydan büyük etçi düveler için de geçerlidir. Zebu ineklerinde bir sürünün pubertas durumu degerlendirilirken irklar arasindaki farkliliklar ve iklim kosullarinin etkili olabilecegi göz önünde tutulmalidir.
İkiz gebelik ineklerde nadiren karşılaşılan (%1’den az) bir durumdur. Bununla beraber son yıllarda sütçü ineklerde ikizlik oranı artmaktadır:
Sütçü inekleri çift ovulasyona predispoze kılan faktörler:
- Yüksek süt verimi
Yüksel süt verimi ve dolayısıyla metabolizmanın hızlı olması steroid hormon konsantrasyonunu ve metabolizmasını etkilemektedir.
Süt verimi yüksek olan hayvanlarda ikizlik oranı %9 ve çift ovulasyon oranı ise %20’ye kadar çıkabilmektedir. - Yaş
Çift ovulasyon oranı yaşla birlikte artmaktadır.
Östrustaki inek üzerine atlanmasina ve çiftlesmeye izin vermektedir. Bu nedenle atlanmasina izin veren inek kizginliktadir.
Genelde embriyo öldügünde endometriyum tarafindan rezorbe edildigi için erken embriyonik kayiplar belirlenemez. Normalde embriyonik ölüm ST sonrasi 16. günden önce meydana geldiginde östrus siklusunda degisiklik olusmaz ve inekler gebe kalmamis gibi tekrar kizginlik gösterirler. ST’yi izleyen 16. günden sonra görülen embriyonik ölümlerde kizginlik daha geç görülmektedir. (ST sonrasi 28-35. günler).
Daha geç dönemdeki embriyonal ölümler (ST sonrasi 35-42) ve fötal ölümler (42. gün ve sonrasi), ölü embriyo veya fötus ile fötal membranlarin vaginadan atilmasiyla anlasilmaktadir. Meralarda otlayan hayvanlarda abort belirtilerini gözlemek, hayvanlar daha serbest ve çesitli karnivorlarin atik dokuya ulasmasi kolay oldugu için daha zordur.
Kizginlik tespitinin dogru yapilabilmesi için gözlemlerin günde 3-4 kez ve ayni kisi tarafindan yapilmasi gerekmektedir.
